Art Psikoloji
Çocuk gelişiminde hala popüler olan bir yaklaşım olan psikodinamik yaklaşım Sigmund Freud tarafından oluşturulan bir kuramdır. Bireyin bilinçaltındaki dürtü ve anılarının farkına varması sağlanarak terapi uygulanmasıdır. Bu yaklaşımda rüya analizleri, hipnoz ve serbest çağrışımlar uygulanır. Kişiliğin yapısı ve gelişimi psikoseksüel gelişim kuralları beraberinde yapısal ve topografik olarak ele alınır.
Topografik kuramda ruhsal yapının bilinçaltı ve bilinç düzeyindeki bilinçliliği ele alınır. Yapısal kuram ise; id, ego ve süper ego yapılarının bilince etkisini inceler. Libidonun tetiklediği bu benliklerden en ilkel olanı id yani alt benlik’tir. İd, doğal dürtülerin kaynağıdır. İd’i dengeleyen ise Ego, yani benlik’tir. Kişiliğin ahlaki yönü olan Süper Ego da kişiliğin ahlaki yönüdür. Bireyin yetiştiği toplumda etkilenen üst benlik hangi davranışın doğru hangisini yanlış olduğuna karar veren bir frenleme mekanizmasıdır.
Psikoseksüel gelişim kuramında insan davranışlarını cinsel dürtüler ve ölüm içgüdüsü etkilemektedir. Freud’a göre insan gelişimi 5 ayrı evre içinde değerlendirilir.
Doğumdan 1,5 yaşına kadar olan dönemde bebeğin gördüğü her şeyi ağzına alarak keşfetmesi ve bu ihtiyacının yeterli olarak karşılanması gerekir. Bu dönemdeki eksikliklerin ilerleyen zamanlarda obezite, sigara içme gbi sorunlara yol açtığı düşünülür. Anneyle bağ kuran bebek, temel güven duygusunun gelişmesi için emme, ısırma ve çiğneme gibi oral temaslara ihtiyaç duymaktadır.
Kasların ve motor becerilerin gelişmeye başladığı bu dönemde çocuğun haz bölgesi anüstür. Bedenini kontrol etmeyi öğrenen 1,5-3 yaş arasındaki çocuk, bu dönemde baskıcı bir tutumla karşılaşırsa duygusal ifade sorunu yaşayabilir.
3-6 yaş arasındaki çocuklar için de fallik dönem devreye girer. Çocuğun 3 yaşından itibaren farketmeye başladığı cinselliği, merak edilen sorulara cevap aramasına ve farklı cinsiyetleri keşfetmesine neden olur. Bu dönemin sağlıklı geçirilmesi ilerki zamanlar için oldukça önemlidir. Oedipus erkek çocuklarda, Elektra kompleksi de kız çocuklarda yaşanıyor.
Çocukların 6-12 yaş arasındaki döneminde kendi kimliklerini keşfettiği, arkadaş çevreleriyle egosunu denetim altına aldığı dönemdir. Psikodinamik yaklaşım sürecinde önemli olan bu dönem çocuk gelişimine katkıda bulunmaya yardım etmektedir.
Son dönem olarak 12-18 yaş arasında ergenlik dönemi dikkat çeker. Genel dönem olarak adlandırılan bu süreçte libido harekete geçer. Her iki cinsiyette de cinsellik hormonları artmaya başlar. Sosyal statüler, mesleğe yönelme ve karşı cinsle yakınlaşmalar başlar. Bu dönemde çocukların enerjilerini sanat ve spor gibi etkinliklere vermesi başarılı sonuçlar alınmasını sağlayacaktır.
Güvensizlik duygusunun geliştiği 0-18 yaş arasında beslenme, uyku ve sindirim işlevlerinin düzeni önemlidir. Bebek alıcı, anne verici konumdadır. Bu dönemdeki eksik ilişki ve bağ sosyal sorunlar ve suça sürüklenme gibi davranışlara neden olur. Psikodinamik yaklaşım temsilcilerinden olan Erikson, Freud’dan daha farklı bir kuram geliştirmiştir.
1,5- 3 yaş döneminde ortaya çıkacak olan özerklik kültürün beklentilerine göre bir şey yapılmasını sağlamaktadır. Bu dönemi sağlıkla atlatan bireyler, utanç ve kuşkuculuk duygusunu yaşamaya başlar. Engellenen çocuklarda ise bağımlılık ve kuşkuculuk gelişebilir.
3-6 yaş arasında çocukların sosyalleşmesi ve merak duygusunun, dil gelişiminin artmasını sağlar. Günde 300-400 soru sorabilen çocuklar cinsiyet farklılıkları ve sordukları ucu açık sorulara ılımlı cevap alabildikleri sürece girişimcililik duygularının gelişmesini sağlayabilir.
Öz denetimini gerçekleştirmek isteyen çocuklar sosyal çevreleriyle uyum sağlamak için başarıya odaklanır. 6-12 yaş arasındaki çocukların akademik yeteneklerinin gelişmeye başladığı bu dönemde sosyal çevreleriyle uyum sağlamaları mümkün olur. Diğer süreçler de
12-20 yaş arasındaki çocukların bu dönemdeki sorularına mantıklı cevaplar bulmaları gerekecektir. Anne babayla çok yüz göz olunmaması gerekir.
20-40 yaş arası toplumdan uzak ya da yakın olarak iş yaşamı, eşi ve dostlarıyla zaman geçiren bireyler anlaşılmadıklarını düşünebilir.
40-65 yaş arasında insanın üretkenliğinin arttığı dönemde iş ya da aile konusunda en iyisini yapabilmeleri beklenir. Ekonomik olarak en üst düzeye bu dönemde gelinir.
Emeklilik dönemi olan 65 yaş üzerinde ise bir önceki dönemdeki başarılı emeklilik girişimlerinin kişiyi mutlu ve huzurlu kılması amaçlanır.